[Sách] Rèn luyện trí não (1)

Phương pháp của tiến sĩ Lawrence C. Katz

Những bài luyện tập trí não dựa trên rất nhiều những khám phá của khoa học và khoa học thần kinh. Đó là sự tổng hợp những thông tin quan trọng về bộ não như: bộ não thu nhận thông tin, ghi nhớ thông tin như thế nào và những hoạt động nhất định của não bộ sản sinh ra những chất dinh dưỡng tự nhiên cho bộ não như thế nào.

Sự liên kết: Chúng ta học như thế nào?

Sự liên kết là những biểu hiện của những sự kiện, con người và địa điểm được hình thành khi não bộ quyết định lắp ghép những thông tin khác nhau lại, đặc biệt là khi sự lắp ghép này được sử dụng trong tương lai. Những thông tin ban đầu được truyền từ 5 giác quan đến sẽ được chọn lọc thành hai nguồn thông tin tình cảm và thông tin xã hội. Bộ não cần phải cân nhắc một số yếu tố khác nhau để đưa ra một quyết định chọn lọc thông tin tốt nhất. Nếu một nguồn thông tin liên quan đến hai hay nhiều giác quan được truyền đến bộ não cùng một thời điểm, bộ não sẽ kết hợp những cảm giác này với nhau: ví dụ như mùi vị, hình dạng và hương vị của thịt băm lẫn pho mát. Thực chất, đây chính là quá trình học cơ bản của chúng ta.

Thí nghiệm trên loài chó do tiến sĩ Ivan Pavlov tiến hành là một ví dụ điển hình liên quan đến sự liên kết thường được dạy trong các khóa học tâm lý. Loài chó thường chảy nước dãi mỗi khi nhìn thấy thức ăn, chính vì vậy tiến sĩ bắt đầu tiến hành một thí nghiệm: mỗi khi cho chó ăn,, ông thường rung chuông gọi chúng ra ăn. Chỉ vài ngày sau đó, chỉ cần nghe tiếng chuông reo là chó có hiện tượng chảy nước dãi cho dù không có thức ăn.

Như vậy loài chó đã tự tạo một liên kết cho mình – sự liên kết trong bộ não của chúng, thông qua sự liên kết này, chỉ cần chúng bị kích thích về giác quan (tiếng chuông) chúng sẽ nghĩ đó là thức ăn. Dần dần tiếng chuông đã khiến chúng tiết nước bọt để chuẩn bị ăn. Cả con người và động vật đều có thể hình thành những liên kết tương tự giữa hầu hết các thông tin cảm giác được gửi đến bộ não.

Thực tế, con người có khả năng học được những điều phức tạp và trừu tượng mà không đơn thuần chỉ liên quan đến sự kích thích bên ngoài (tiếng chuông) hay phần thưởng bên ngoài (thức ăn). Chúng ta hãy cùng lấy thêm một ví dụ về học ngôn ngữ. Một trẻ sơ sinh có thể học ngôn ngữ bằng việc kết hợp những âm thanh cụ thể với một người nhất định như mẹ hoặc một vật thể nhất định như búp bê. (có thể có hoặc không có phần thưởng bên ngoài).

Khi những liên kết như vậy đã được hình thành, não bộ sẽ lưu giữ liên kết này lại để sử dụng – tất nhiên sự liên kết này chỉ xuất hiện khi có được sự kích thích ban đầu. Như vậy bạn có thể thấy rằng: một trải nghiệm nhất định của giác quan có thể được lưu trữ mãi mãi trong một vùng nhất định thuộc não bộ của bạn.

Hầu hết những thứ chúng ta học và ghi nhớ đều phụ thuộc vào khả năng của bộ não trong việc hình thành và gợi lại sự liên kết tương tự như sự liên kết giữa tiếng chuông và thức ăn trong thí nghiệm của tiến sĩ Ivan Pavlov.

Ví dụ như, bạn ngắt một bông hoa hồng, mùi hương hoa hồng sẽ kích thích hạt khứu giác nằm trên vỏ não hoạt động, hình dạng của bông hoa kích thích sự hoạt động của vùng thị giác, những cánh hoa mềm mại và những cái gai sắc nhọn sẽ kích thích xúc giác của bạn. Những cảm giác khác nhau này sẽ khiến dây thần kinh tại các vùng khác nhau của vỏ não hoạt động cùng với thời điểm sự liên kết giữa các giác quan này được hình thành.

Như vậy, sau khi sự liên kết được hình thành, nếu một bộ phận trong hệ thống liên kết này hoạt động, bộ não sẽ liên tưởng đến mùi hương và hình dạng của hoa hồng. Vì vậy nếu ai đó tặng bạn một bông hồng và bạn nhận hoa, có thể bạn sẽ nhớ lại kỷ niệm về đám cưới của mình. Mùi  hương hoa hồng cũng khiến bạn nhớ lại vườn hoa thơm ngát mà bạn đã từng ghé qua. Như vậy tất cả những gì bạn đang nhớ lại đều bắt nguồn từ một sự kích thích: bông hoa hồng.

Lawrence C. Katz – trích trong Rèn luyện tư duy Để bộ não luôn minh mẫn

Copy by Conduongthanhcong.com